මනෝවිද්‍යා මූලිකාංග

 


මනෝවිද්‍යාව – මනස හා හැසිරීම පිළිබඳ විද්‍යාත්මක විග්‍රහය

🔬 1. හැඳින්වීම (Introduction)

මනෝවිද්‍යාව යනු මනස, හැඟීම්, සමාජීය සහ පුද්ගල හැසිරීම් පිළිබඳ පද්ධතිමය, විද්‍යාත්මක අධ්‍යයනයකි. එය සීමා වූ සෞඛ්‍ය හා වෛද්‍ය ක්ෂේත්‍රයකට සීමා නොවී, ව්‍යාපාර, නීතිය, අධ්‍යාපනය, තාක්ෂණය සහ මිනිසාට අයත් සෑම ක්ෂේත්‍රයකම විකාශය වී තිබේ.

🧠 2. මනෝවිද්‍යාවේ විද්‍යාත්මක ස්වභාවය

2.1 මනෝවිද්‍යා ක්‍රමය (Scientific Method in Psychology):

  1. සමාජීය හෝ පුද්ගල ගැටළුවක් හඳුනා ගැනීම

  2. අනමානයක් (Hypothesis) නිර්මාණය කිරීම

  3. නිවැරදි පරීක්ෂණ සැලසුම් කිරීම

  4. දත්ත එකතු කිරීම (Quantitative/Qualitative)

  5. විශ්ලේෂණය (Statistical or Interpretive)

  6. නිගමනය සහ සාකච්ඡාව

  7. නව අනමාන සංවර්ධනය

📚 3. මනෝවිද්‍යාවේ ප්‍රධාන න්‍යාය (Major Theoretical Perspectives)

🔹 3.1 සීග්මන්ඩ් ෆ්‍රොයිඩ්ගේ මානසික විශ්ලේෂණ න්‍යාය (Psychoanalysis):

  • මනස තුළ ඇති අවබෝධ නොවන (Unconscious) බලපෑම්, යුධ හා ලිබිඩෝ බලවේග, ෆ්‍රොයිඩ්ගේ Id, Ego, Superego වර්ගීකරණය

  • බාලපනතේ අත්දැකීම්වල වැදගත්කම

🔹 3.2 වර්තනවාදී න්‍යාය (Behaviorism):

  • හැසිරීම් පමණක් විශ්ලේෂණයට ලක් කළ යුතුය (Watson, Skinner)

  • Classical Conditioning (Pavlov) & Operant Conditioning (Skinner)

🔹 3.3 මානවවාදී න්‍යාය (Humanism):

  • පුද්ගලයාගේ සම්පූර්ණ ව්‍යාපෘතිය – සම්පූර්ණ ප්‍රතිපත්තිය, ස්වයං-සත්තාව (Self-actualization)

  • Abraham Maslow's Hierarchy of Needs, Carl Rogersගේ Client-Centered Therapy

🔹 3.4 ඥානවාදී න්‍යාය (Cognitive Psychology):

  • මිනිස් සිතාගැනීම්, මතක, නිරූපණ, තීරණ ගැනීම

  • Jean Piagetගේ cognitive development, Aaron Beckගේ Cognitive Therapy

🔹 3.5 සමාජීය මනෝවිද්‍යාව (Social Psychology):

  • සමාජ බලපෑම්, ප්‍රජාමූලික හැසිරීම්, conformity, obedience (Milgram, Zimbardo)

🧩 4. මනෝවිද්‍යාවේ විශේෂිත අංශ (Branches of Psychology)

අංශයවිස්තරය
Clinical Psychologyමානසික රෝග නිවරණය, ප්‍රතිකාර, උපදේශන
Cognitive Psychologyසිතාගැනීම්, මතකය, භාෂාව, නිරූපණ
Developmental Psychologyජීවිතයේ සැලැස්වූ වයස්සන්ධිවල හැසිරීම් වෙනස්වීම්
Industrial/Organizational Psychologyවැඩ කරන තැන්වල හැසිරීම, නායකත්වය, සතුට
Neuropsychologyමොළය හා හැසිරීම අතර සම්බන්ධතාවය
Forensic Psychologyනීතිමය ක්ෂේත්‍රයේ මනෝවිද්‍යාත්මක අදාළකම

⚖️ 5. මනෝවිද්‍යාව හා සමාජය (Psychology & Society)

🔹 මානසික සෞඛ්‍යය හා ප්‍රතිකාර ක්‍රම:

  • CBT (Cognitive Behavioral Therapy)

  • DBT (Dialectical Behavioral Therapy)

  • Mindfulness-Based Stress Reduction (MBSR)

  • Psychiatric medication (SSRI, SNRI, Antipsychotics)

🔹 සියදිවිනසීම් (Suicidality):

  • විචල්‍යයන්: Clinical Depression, PTSD, Substance Abuse, Hopelessness

  • Suicide Prevention Models: Gatekeeper Models, Zero Suicide Initiative

🧠 6. මනෝවිද්‍යාවේ පර්යේෂණ ක්ෂේත්‍ර (Current Research Areas)

  • Artificial Intelligence & Cognitive Modeling

  • Trauma & Neuroplasticity

  • Positive Psychology & Wellbeing

  • Digital Addiction & Social Media

  • Cross-Cultural Psychological Patterns

📌 7. ප්‍රසිද්ධ මනෝවිද්‍යාඥයින්ගේ සාරාංශය

නමකාර්යය
Sigmund FreudPsychoanalysis
Carl JungArchetypes & Analytical Psychology
Jean PiagetCognitive Development
B.F. SkinnerOperant Conditioning
Erik EriksonPsychosocial Development
Albert BanduraSocial Learning Theory
Aaron BeckCognitive Therapy
Daniel KahnemanBehavioral Economics, Thinking Fast & Slow

🎯 8. නිගමනය (Conclusion)

මනෝවිද්‍යාව යනු සරල “මිනිස් මනස පිළිබඳ විද්‍යාව” පමණක් නොවෙයි. එය සංකීර්ණ, බහුශාඛාත්මක, පරිණත වූ ක්ෂේත්‍රයකි. විද්‍යාත්මක ක්‍රම, පර්යේෂණ හා සමාජීය ව්‍යාපෘතියක් ලෙස එය නව දැනුමත්, ප්‍රතිකාර ක්‍රමවත් සහ සමාජීය විකාශයට අත්‍යවශ්‍ය මාර්ගයකි.


Location: Sri Lanka

Comments

Post a Comment

Popular posts from this blog

Sir Isaac Newton

Sir Isaac Newton  Sir Isaac Newton was a renowned English mathematician, physicist, astronomer, and philosopher who is widely regarded as one of the most influential scientists in history. Born on January 4, 1643, he made groundbreaking contributions to many areas of science, most notably in physics and mathematics. His laws of motion and universal gravitation laid the foundation for classical mechanics, revolutionizing our understanding of how objects move both on Earth and in space. Newton also made significant advances in optics and invented calculus independently around the same time as Leibniz. Beyond his scientific achievements, he held deep religious beliefs and engaged in extensive studies of alchemy and biblical prophecy, aspects of his life that remained largely hidden during his lifetime. His work and legacy continue to shape modern science and our understanding of the natural world. : 🧠 Scientific Achievements Laws of Motion & Universal Gravitation Newton's Phil...
Read more

What neuroscience says about how we learn best..

 What neuroscience says about how we learn best 🧠 The Science of Learning: What Neuroscience Says About How We Learn Best Understanding how our brain learns can help us become more effective learners, whether we're in school, at work, or just trying to grow personally. Neuroscience—how the brain and nervous system work—has revealed powerful insights about learning. Here are the key principles: 1. Repetition + Spacing = Long-Term Memory The Brain Loves Patterns: Repetition helps strengthen neural pathways, making information easier to recall. Spaced Repetition is Key: Instead of cramming, spacing your learning over days or weeks leads to stronger memory. This uses the spacing effect—a neuroscience-backed concept that shows we remember things better when we review them at increasing intervals. 👉 Try This: Use tools like Anki or Quizlet for flashcards that follow spaced repetition algorithms. 2. Sleep Solidifies Learning While we sleep, the brain organizes and consolidates new infor...
Read more

How AI is Transforming Education in Sri Lanka: Opportunities, Challenges, and the Future

  How AI is Transforming Education in Sri Lanka: Opportunities, Challenges, and the Future 📌 Introduction Artificial Intelligence (AI) is no longer a concept of the future — it's here and already transforming the way we live, work, and learn. In Sri Lanka, education has always been a top priority, but challenges like unequal access, outdated methods, and exam pressure continue to hold students back. Now, AI offers a chance to make learning more inclusive, effective, and personalized. So, how exactly is AI changing education in Sri Lanka? Let’s explore the opportunities, the roadblocks, and what the future could look like. 🎓 Opportunities: How AI Can Help Sri Lankan Education 1. Personalized Learning for Every Student AI tools can adjust lessons based on a student's pace and understanding. For example, platforms like Khan Academy or SLIIT's digital resources can offer custom paths for different learners — whether they’re in Colombo or a rural village. 2. Breaking L...
Read more